Fundacja – szansa czy wyzwanie? O czym warto pamiętać, zanim ją założysz
Jak wynika z danych, w ciągu ostatnich 15 lat liczba fundacji w Polsce wzrosła o ponad 150%. Tylko w 2023 roku w naszym kraju działało około 105 tysięcy organizacji pozarządowych (NGO). Trend jest wyraźny – fundacji przybywa, a coraz więcej osób traktuje je jako narzędzie do realizacji swoich wartości i misji społecznych.
Fundacja to nie tylko hasło kojarzone z pomaganiem innym. To konkretna forma prawna, która daje ogromne możliwości, ale jednocześnie wiąże się z obowiązkami i odpowiedzialnością. Coraz częściej na powołanie fundacji decydują się przedsiębiorcy, którzy chcą realizować działania społeczne obok biznesu, ale także osoby prywatne, pragnące wspierać edukację, kulturę, ochronę środowiska czy osoby w trudnej sytuacji.
Moje doświadczenie z fundacją
Piszę o tym z własnej perspektywy – przez 12 lat działałam w fundacji „Mam Marzenie”, w tym przez 3 lata pełniłam funkcję członkini zarządu. Dzięki temu zobaczyłam, jak piękny, satysfakcjonujący i rozwijający wolontariat może być w tak inspirującej organizacji pozarządowej, ale też jak bardzo wymagający i pełen wyzwań.
Nauczyłam się otwierać na nową wiedzę i umiejętności, m.in. fundraisingu, marketingu, tworzenia kampanii, organizacji imprez i spotkań z gwiazdami, ale poznałam też mniej widowiskowe wyzwania: zarządzanie ludźmi, kwestie księgowe, podatkowe czy konflikty w zespole. To doświadczenie pokazuje, że fundacja jest nie tylko narzędziem pomagania, ale także projektem organizacyjnym wymagającym determinacji i wiedzy, a także elastycznego podejścia.
Zalety fundacji
- możliwość realizowania misji i wartości ważnych dla fundatora,
- szansa na pozyskiwanie środków z grantów, dotacji i darowizn,
- budowanie zaufania społecznego i pozytywnego wizerunku,
- trwałość – fundacja działa niezależnie od osoby fundatora,
- otwarcie drzwi do nowych partnerstw i współpracy z biznesem, technologią, administracją czy mediami.
Wyzwania, o których trzeba pamiętać
- formalności rejestracyjne i sprawozdawcze,
- konieczność zapewnienia stabilnego finansowania,
- zarządzanie zespołem wolontariuszy i pracowników,
- regulaminy działalności wolontariuszy i pracowników,
- zasady korzystania z mienia fundacyjnego,
- obowiązki podatkowe i księgowe,
- jeśli podopiecznymi fundacji są nieletni, osoby niepełnosprawne lub chore – odpowiednia przygotowanie wolontariuszy i pracowników,
- odpowiedzialność wobec opinii publicznej – każdy błąd może podważyć zaufanie.
Fundacja przypomina prowadzenie firmy – tylko z innym priorytetem. Dlatego kluczowe jest
dobre przygotowanie i świadomość obowiązków.
Jak założyć fundację w praktyce?
Jeśli myślisz o stworzeniu własnej fundacji, oto kilka praktycznych wskazówek:
- Gdzie zarejestrować fundację?
- Fundację rejestruje się w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS). Można to zrobić online w systemie PRS (Portal Rejestrów Sądowych) [prs.ms.gov.pl].
- Jakie dokumenty będą potrzebne?
- Akt fundacyjny (oświadczenie fundatora w formie aktu notarialnego o ustanowieniu fundacji),
- Statut fundacji – określający cele, organy, zasady działania,
- Dane fundatora/fundatorów,
- Adres siedziby fundacji,
- Wniosek o wpis do KRS (formularz elektroniczny w PRS),
- Dowód uiszczenia opłat.
- Ile to kosztuje?
- opłata sądowa za wpis do KRS – 250 zł,
- opłata za ogłoszenie wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym – 100 zł,
- koszt aktu notarialnego – zależy od notariusza, ale zwykle kilkaset złotych.
- Co dalej?
- Po uzyskaniu wpisu do KRS fundacja uzyskuje osobowość prawną,
- Następnie należy uzyskać numer REGON (GUS) i NIP (urząd skarbowy),
- Warto od razu zadbać o konto bankowe i księgowość.
Wskazówka praktyczna: dobrze przygotowany statut to fundament. Powinien być jasny, ale elastyczny – tak, by nie blokował działań fundacji w przyszłości.
Podsumowanie
Fundacja jest więc wspaniałą drogą do realizowania celów społecznych i budowania trwałego dobra, ale jednocześnie projektem wymagającym zaangażowania. Warto podejść do niej z planem: solidnym statutem, świadomością kosztów, obowiązków i realnym pomysłem na finansowanie. Dobre przygotowanie oraz świadomość zarówno zalet, jak i wyzwań sprawiają, że idea i osoba, która stoi za fundacją, naprawdę ma szansę rozwinąć skrzydła.